Üç Mesele

“Üç Mesele”, şair İsmet Özel’in 1978 yılında yayınladığı ve “teknik”, “medeniyet” , “yabancılaşma” kavramlarını incelediği bir deneme kitabı. Talebeliğimin ilk yıllarında okumuştum (93 olsa gerek) ve elbette hiç bir şey anlamamıştım. Şimdi okumaya kalksam, kavramakta pek zorluk yaşamam gibime geliyor; fakat zihnimde o meseleler yerini başka meselelere bıraktığı için yeniden Üç Mesele’ye gömülmeye hiç niyetim yok.

Meseleleri üç’leştirmek üç açıdan insanı rahatlatıyor sanki. Birincisi, yığınla mesele arasından üçünü seçmekle, pek çok ufak meseleyi zihinden kovalamış oluyoruz. İkincisi, meseleleri üç’lemekle, ana ve önemli meselelere daha bir dikkatle eğilme ve çözüm arama imkanı buluyoruz. Üçüncüsü de, üç güzel bir rakam.

Şimdi ben yığınla üç mesele (“iyi bir eş-iyi bir araba-iyi bir ev”, “medeni hukuk-borçlar hukuku-ticaret hukuku”, “ev kredisi-araba kredisi-Ahmet’e elden borç”, “Ayşe-Erdem-Dilara”, “vize-final-bütünleme”, “Diane Lane-Kate Winslet-Naomi Watts”) arasında kendi üç meselemi kendimce didikleyeyim. Madem bu blogu “öğrenciye katkı” olsun diye hazırlıyorum. Siz de buyrun o zaman :

Birinci Mesele : Limited Şirket Genel Kurul’unda Toplantı ve Karar Yetersayıları

Toplantı yetersayısı :  Kanun bu konuda bir düzenleme getirmemiş. Toplantıya 1 kişi bile katılsa hem genel yetrsayı hem özel yetersayı aranan durumlarda, toplantı yetersayıya ulaşılmış sayılıyor, yani toplanılabliyor.

Karar yetersayısı : Bu konuda Kanun iki farklı yetersayı hükmü getirmiş. Olağan diyebileceğimiz işler için genel yetersayı ve olağanüstü işler için diyebileceğimiz özel  yetersayı.
Genel Karar Yetersayısı : Kanun veya şirket sözleşmesinde aksi öngörülmediği takdirde, seçim kararları dâhil, tüm genel kurul kararları, toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile alınır (md. 620, f. 1).
Örnek : 20.000 TL esas sermayeli bir limited şirkette A’nın sermayesi 10.000 TL, B’nin 3.000 TL, C’nin 1.000 TL, D’nin 6.000 TL olsun. Gündemdeki konu şirkete ticari temsilci atamak.

—  1. İhtimal : Toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınabilir.

—  2. İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B,C ve D (-) oy verdi. Karar alınamaz.

—  3. İhtimal : Toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar alınamaz.

—  4. İhtimal : Toplantıya sadece C katıldı ve (+) oy verdi. Karar alınabilir.
 Özel Karar Yetersayısı : Olağanüstü işlere ilişkin diyebileceğimiz genel kurul kararları,-toplantıda- temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması halinde alınabilir (md. 621, f. 1). Yani iki koşul gerekli burada:

1.       Koşul : -Toplantıda- temsil edilen oyların en az üçte ikisi

2.       Koşul : Oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğu

—  Örnek : 20.000 TL esas sermayeli bir limited şirkette A’nın sermayesi 10.000 TL, B’nin 3.000 TL, C’nin 1.000 TL, D’nin 6.000 TL olsun. Gündemdeki konu şirket merkezini değiştirmek.

—  1. İhtimal : Toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınamaz. (1.Koşul sağlanmış ancak 2. Koşul sağlanmamış).

—  2. İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B, C ve D (-) oy verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).

—  3. İhtimal : Toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).

—  4. İhtimal : Toplantıya sadece C katıldı ve (+) oy verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).

—  5. İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve B (+) oy verdi, C ve D (-) oy verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).

—  6. İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve D (+) oy verdi, B ve C (-) oy verdi. Karar alınabilir. (1 ve 2. Koşul sağlanmış).

—  7. İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve C (+) oy verdi, B ve D (-) oy verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).

—  8. İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A, B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar alınabilir. (1 ve 2. Koşul sağlanmış).

Not :     Limited şirkette ortakların oy hakkı esas sermaye paylarının itibarî değerine göre hesap­lanır. Şirket sözleşmesinde daha yüksek bir tutar öngörülmemişse her 25 Türk Lirası bir oy hakkı verir.

İkinci Mesele : Anonim Şirket Genel Kurul’unda Toplantı ve Karar Yetersayıları

Anonim şirketlerde “genel yetersayı” ve “özel yetersayı” aranan durumlara göre, toplantı ve karar yetersayıları farklı. Yine konuyu olağan işler için genel yetersayı, olağanüstü işler için özel yetersayı aranması gerekir diye klişeleştirmek mümkün.    

—  Genel Yetersayı :

—  Toplantı yetersayısı : Kanunda veya esas sözleşmede daha ağır bir yetersayı öngörülmemiş ise, genel kurul şirket sermayesinin en az dörtte birini (% 25) karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin katılımı ile toplanacaktır. Toplantıda bahsedilen toplantı yetersayısı sağlanamazsa pay sahipleri yeniden genel kurul toplantısına çağrılırlar. Yapılacak olan bu ikinci toplantı için nisap aranmaz (md. 418, f. 1).

—  Karar yetersayısı : Her iki durumda da, toplanan genel kurullarda, kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile alınır (md. 418, f. 2).

—  Örnek : 100.000 TL esas sermayeli bir anonim şirkette A’nın sermayesi 50.000 TL, B’nin 15.000 TL, C’nin 30.000 TL, D’nin 5.000 TL olsun. Gündemdeki konu şirkete ticari temsilci atamak.

—  1. İhtimal : I. toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)

—  2. İhtimal : I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B,C ve D (-) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)

—  3. İhtimal : I. toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar alınabilir. (TYS ve KYS var)

—  4. İhtimal : I. toplantıya sadece C katıldı ve (+) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)

—  Özel Yetersayılar

—  Toplantı yetersayısı : Genel nitelik gösteren esas sözleşme hükümlerinin değiştirilmesi için şirket sermayesinin en az yarısını (% 50’sini) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin genel kurul toplantısına katılması gerekecektir (md. 421, f. 1). İlk toplantıda öngörülen bu toplantı yetersayısı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. Kanun ikinci toplantı için gerekli olan toplantı yetersayısını ise, şirket sermayesinin en az üçte birinin (1/3) toplantıda temsili olarak belirlemiştir.

—  Karar yetersayısı : Alınacak kararın niteliğine göre iki farklı karar yetersayısı düzenlemesi bulunmakta:

—  1. OYBİRLİĞİ : Şirket esas sözleşmesinde,  Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlü­lük konulması, Şirket merkezinin yurt dışına taşınması yönünde değişiklik yapılabilmesi için sermayenin tümünü oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin genel kurul toplantısına katılması ve bu yön­deki kararları oy birliği ile almaları gerekmektedir.

—  Örnek : 100.000 TL esas sermayeli bir anonim şirkette A’nın sermayesi 50.000 TL, B’nin 15.000 TL, C’nin 30.000 TL, D’nin 5.000 TL olsun. Gündemdeki konu şirket merkezinin yurt dışına taşınması  

—  Tüm ortaklar toplantıya katılıp (+) yönünde oy vermelidir, aksi ihtimallerde karar alınamaz.

—  2. YÜZDEYETMİŞ BEŞ : Anonim şirket esas sözleşmesinde, Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, İmtiyazlı pay oluşturulması, Nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması yönünde değişiklik yapılabilmesi için, şirket sermayesinin en az yüzde yetmişbeşini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyu gerekmektedir (md. 421, f. 3).

—  Örnek : 100.000 TL esas sermayeli bir anonim şirkette A’nın sermayesi 50.000 TL, B’nin 15.000 TL, C’nin 30.000 TL, D’nin 5.000 TL olsun. Gündemdeki konu şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi.  

—  1. İhtimal : I. toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)

—  2. İhtimal : I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B,C ve D (-) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)

—  3. İhtimal : I.toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)

—  4. İhtimal : I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve C (+) oy verdi, B ve D (-) oy verdi. Karar alınabilir. (TYS ve KYS var)

—  5. İhtimal : I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A, B ve D (+) oy verdi, C (-) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)

Not : Bunlardan başka özel yetersayı aranan durumlar da var, fakat sınav için bu kadar kâfi.

Üçüncü Mesele : Anonim Şirket Yönetim Kurulu’nda Toplantı ve Karar Yetersayıları  

—  Eğer şirket sözleşmesinde aksine ağırlaştırıcı bir hüküm yok ise, yönetim kurulu üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanır ve kararlarını toplantıda hazır bulunan üyelerin çoğunluğu ile alır (TTK m.390/I).  Oylar eşit olduğu takdirde o konu gelecek toplantıya bırakılır. İkinci toplantıda da eşitlik olursa söz konusu öneri reddedilmiş sayılır (m.390/III). Kararlar yazılıp imza edilmiş olmadıkça geçerli olmaz.

—  Örnek : “Bahça Duvarından Aştım Sarmaşık Güle Dolaştım Taşımacılık Turizm Gıda Anonim Şirketi”nin Yönetim Kurulu 9 kişi olsun.

—  1. İhtimal : Toplantıya 5 kişi katıldı, 3 kişi (+) oy verdi. Karar alınabilir. (TYS ve KYS var)

—  2. İhtimal : Toplantıya 8 kişi katıldı, 4 kişi (+) oy verdi, 4 kişi çekimser kaldı. İkinci toplantı yapılır. Yine aynı durum çıkarsa karar reddedilmiş sayılır. (TYS var, KYS yok).

—  3. İhtimal : Toplantıya 4 kişi katıldı ve 4 kişi de (+) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS yok)

—  4. İhtimal : Toplantıya 9 kişi katıldı ve hepsi (-) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS ortalarda yok).

***

Lafı İsmet Özel’le açtık, bari onunla kapatalım. 

"Hayal, ipleri elden kaçırmaktır. Oysa öyle bir dünyada yaşıyoruz ki, o ipin ucu sizin elinizden bir kaçtı mı, hemen bir başkasının eline geçiveriyor. Ondan sonra siz hayal ediyorsunuz, ama bir başkası yaşıyor." (Üç Mesele'den) 

Hüseyin Cem ÇÖL

14 Ocak 2013 - Pelitli