“Üç Mesele”, şair
İsmet Özel’in 1978 yılında yayınladığı ve “teknik”, “medeniyet” , “yabancılaşma”
kavramlarını incelediği bir deneme kitabı. Talebeliğimin ilk yıllarında
okumuştum (93 olsa gerek) ve elbette hiç bir şey anlamamıştım. Şimdi okumaya
kalksam, kavramakta pek zorluk yaşamam gibime geliyor; fakat zihnimde o
meseleler yerini başka meselelere bıraktığı için yeniden Üç Mesele’ye gömülmeye
hiç niyetim yok.
Meseleleri üç’leştirmek
üç açıdan insanı rahatlatıyor sanki. Birincisi, yığınla mesele arasından üçünü
seçmekle, pek çok ufak meseleyi zihinden kovalamış oluyoruz. İkincisi,
meseleleri üç’lemekle, ana ve önemli meselelere daha bir dikkatle eğilme ve çözüm
arama imkanı buluyoruz. Üçüncüsü de, üç güzel bir rakam.
Şimdi ben yığınla üç
mesele (“iyi bir eş-iyi bir araba-iyi bir ev”, “medeni hukuk-borçlar hukuku-ticaret
hukuku”, “ev kredisi-araba kredisi-Ahmet’e elden borç”, “Ayşe-Erdem-Dilara”, “vize-final-bütünleme”, “Diane Lane-Kate
Winslet-Naomi Watts”) arasında kendi üç meselemi kendimce didikleyeyim. Madem
bu blogu “öğrenciye katkı” olsun diye hazırlıyorum. Siz de buyrun o zaman :
Birinci Mesele : Limited Şirket Genel Kurul’unda Toplantı ve Karar Yetersayıları
Toplantı yetersayısı :
Kanun bu konuda bir
düzenleme getirmemiş. Toplantıya 1 kişi bile katılsa hem genel yetrsayı hem
özel yetersayı aranan durumlarda, toplantı yetersayıya ulaşılmış sayılıyor,
yani toplanılabliyor.
Karar yetersayısı : Bu konuda Kanun iki farklı yetersayı hükmü getirmiş. Olağan
diyebileceğimiz işler için genel yetersayı ve olağanüstü işler için
diyebileceğimiz özel yetersayı.
Genel
Karar Yetersayısı : Kanun veya şirket sözleşmesinde aksi öngörülmediği
takdirde, seçim kararları dâhil, tüm genel kurul kararları, toplantıda
temsil edilen oyların salt çoğunluğu ile alınır (md. 620, f. 1).
Örnek
: 20.000 TL esas sermayeli bir limited şirkette A’nın sermayesi 10.000
TL, B’nin 3.000 TL, C’nin 1.000 TL, D’nin 6.000 TL olsun. Gündemdeki konu
şirkete ticari temsilci atamak.
1.
İhtimal : Toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınabilir.
2.
İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B,C ve D (-) oy
verdi. Karar alınamaz.
3. İhtimal
: Toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar
alınamaz.
4. İhtimal
: Toplantıya sadece C katıldı ve (+) oy verdi. Karar alınabilir.
Özel
Karar Yetersayısı : Olağanüstü
işlere ilişkin diyebileceğimiz genel kurul kararları,-toplantıda-
temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin
tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması halinde alınabilir (md. 621, f.
1). Yani iki koşul gerekli burada:
1.
Koşul :
-Toplantıda- temsil edilen oyların en az üçte ikisi
2.
Koşul :
Oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğu
Örnek
: 20.000 TL esas sermayeli bir limited şirkette A’nın sermayesi 10.000
TL, B’nin 3.000 TL, C’nin 1.000 TL, D’nin 6.000 TL olsun. Gündemdeki konu
şirket merkezini değiştirmek.
1.
İhtimal : Toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınamaz.
(1.Koşul sağlanmış ancak 2. Koşul sağlanmamış).
2.
İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B, C ve D (-) oy
verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).
3. İhtimal
: Toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar
alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).
4. İhtimal
: Toplantıya sadece C katıldı ve (+) oy verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul
sağlanmamış).
5.
İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve B (+) oy verdi, C ve D (-) oy
verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).
6.
İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve D (+) oy verdi, B ve C (-) oy
verdi. Karar alınabilir. (1 ve 2. Koşul sağlanmış).
7.
İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve C (+) oy verdi, B ve D (-) oy
verdi. Karar alınamaz. (1 ve 2. Koşul sağlanmamış).
8.
İhtimal : Toplantıya A, B, C ve D katıldı. A, B ve C (+) oy verdi, D (-) oy
verdi. Karar alınabilir. (1 ve 2. Koşul sağlanmış).
Not : Limited şirkette ortakların
oy hakkı esas sermaye paylarının itibarî değerine göre hesaplanır. Şirket
sözleşmesinde daha yüksek bir tutar öngörülmemişse her 25 Türk Lirası bir oy
hakkı verir.
İkinci Mesele :
Anonim Şirket Genel Kurul’unda Toplantı ve Karar Yetersayıları
Anonim şirketlerde “genel yetersayı” ve “özel yetersayı”
aranan durumlara göre, toplantı ve karar yetersayıları farklı. Yine konuyu
olağan işler için genel yetersayı, olağanüstü işler için özel yetersayı
aranması gerekir diye klişeleştirmek mümkün.
Genel
Yetersayı :
Toplantı
yetersayısı : Kanunda veya esas sözleşmede daha ağır bir yetersayı
öngörülmemiş ise, genel kurul şirket sermayesinin en az dörtte birini (% 25)
karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin katılımı ile
toplanacaktır. Toplantıda bahsedilen toplantı yetersayısı sağlanamazsa pay
sahipleri yeniden genel kurul toplantısına çağrılırlar. Yapılacak olan bu
ikinci toplantı için nisap aranmaz (md. 418, f. 1).
Karar yetersayısı : Her iki
durumda da, toplanan genel kurullarda, kararlar toplantıda hazır bulunan
oyların çoğunluğu ile alınır (md. 418, f. 2).
Örnek
: 100.000 TL esas sermayeli bir anonim şirkette A’nın sermayesi 50.000
TL, B’nin 15.000 TL, C’nin 30.000 TL, D’nin 5.000 TL olsun. Gündemdeki konu
şirkete ticari temsilci atamak.
1.
İhtimal : I. toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınamaz.
(TYS var, KYS yok)
2.
İhtimal : I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B,C ve D (-) oy
verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)
3. İhtimal
: I. toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar
alınabilir. (TYS ve KYS var)
4. İhtimal
: I. toplantıya sadece C katıldı ve (+) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS
yok)
Özel
Yetersayılar
Toplantı
yetersayısı : Genel nitelik gösteren esas sözleşme hükümlerinin
değiştirilmesi için şirket sermayesinin en az yarısını (% 50’sini) temsil eden
pay sahiplerinin veya temsilcilerinin genel kurul toplantısına katılması
gerekecektir (md. 421, f. 1). İlk toplantıda öngörülen bu toplantı yetersayısı
elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı
yapılabilir. Kanun ikinci toplantı için gerekli olan toplantı yetersayısını ise,
şirket sermayesinin en az üçte birinin (1/3) toplantıda temsili olarak
belirlemiştir.
Karar yetersayısı : Alınacak kararın niteliğine
göre iki farklı karar yetersayısı düzenlemesi bulunmakta:
1.
OYBİRLİĞİ : Şirket esas sözleşmesinde, Bilanço zararlarının kapatılması için
yükümlülük ve ikincil yükümlülük konulması, Şirket merkezinin yurt dışına
taşınması yönünde değişiklik yapılabilmesi için sermayenin tümünü oluşturan
payların sahiplerinin veya temsilcilerinin genel kurul toplantısına katılması
ve bu yöndeki kararları oy birliği ile almaları gerekmektedir.
Örnek
: 100.000 TL esas sermayeli bir anonim şirkette A’nın sermayesi 50.000
TL, B’nin 15.000 TL, C’nin 30.000 TL, D’nin 5.000 TL olsun. Gündemdeki konu
şirket merkezinin yurt dışına taşınması
Tüm ortaklar toplantıya katılıp (+) yönünde
oy vermelidir, aksi ihtimallerde karar alınamaz.
2.
YÜZDEYETMİŞ BEŞ : Anonim şirket esas sözleşmesinde, Şirketin
işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, İmtiyazlı pay
oluşturulması, Nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması yönünde
değişiklik yapılabilmesi için, şirket sermayesinin en az yüzde yetmişbeşini oluşturan
payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyu gerekmektedir (md. 421,
f. 3).
Örnek
: 100.000 TL esas sermayeli bir anonim şirkette A’nın sermayesi 50.000
TL, B’nin 15.000 TL, C’nin 30.000 TL, D’nin 5.000 TL olsun. Gündemdeki konu
şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi.
1.
İhtimal : I. toplantıya sadece A katıldı ve A (+) oy verdi. Karar alınamaz.
(TYS var, KYS yok)
2.
İhtimal : I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A (+) oy verdi, B,C ve D (-) oy
verdi. Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)
3. İhtimal
: I.toplantıya B,C ve D katıldı. B ve C (+) oy verdi, D (-) oy verdi. Karar
alınamaz. (TYS var, KYS yok)
4. İhtimal
: I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A ve C (+) oy verdi, B ve D (-) oy verdi.
Karar alınabilir. (TYS ve KYS var)
5. İhtimal
: I. toplantıya A, B, C ve D katıldı. A, B ve D (+) oy verdi, C (-) oy verdi.
Karar alınamaz. (TYS var, KYS yok)
Not : Bunlardan başka özel
yetersayı aranan durumlar da var, fakat sınav için bu kadar kâfi.
Üçüncü Mesele
: Anonim Şirket Yönetim Kurulu’nda Toplantı ve Karar Yetersayıları
Eğer
şirket sözleşmesinde aksine ağırlaştırıcı bir hüküm yok ise, yönetim kurulu
üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanır ve kararlarını toplantıda hazır
bulunan üyelerin çoğunluğu ile alır (TTK m.390/I). Oylar eşit olduğu takdirde o konu gelecek
toplantıya bırakılır. İkinci toplantıda da eşitlik olursa söz konusu öneri
reddedilmiş sayılır (m.390/III). Kararlar yazılıp imza edilmiş olmadıkça
geçerli olmaz.
Örnek
: “Bahça Duvarından Aştım Sarmaşık Güle Dolaştım Taşımacılık Turizm Gıda Anonim
Şirketi”nin Yönetim Kurulu 9 kişi olsun.
1.
İhtimal : Toplantıya 5 kişi katıldı, 3 kişi (+) oy verdi. Karar alınabilir.
(TYS ve KYS var)
2.
İhtimal : Toplantıya 8 kişi katıldı, 4 kişi (+) oy verdi, 4 kişi çekimser
kaldı. İkinci toplantı yapılır. Yine aynı durum çıkarsa karar reddedilmiş
sayılır. (TYS var, KYS yok).
3.
İhtimal : Toplantıya 4 kişi katıldı ve 4 kişi de (+) oy verdi. Karar alınamaz.
(TYS yok)
4.
İhtimal : Toplantıya 9 kişi katıldı ve hepsi (-) oy verdi. Karar alınamaz. (TYS
var, KYS ortalarda yok).
***
Lafı İsmet Özel’le açtık, bari onunla kapatalım.
"Hayal, ipleri elden kaçırmaktır. Oysa öyle bir dünyada yaşıyoruz ki, o ipin ucu sizin elinizden bir kaçtı mı, hemen bir başkasının eline geçiveriyor. Ondan sonra siz hayal ediyorsunuz, ama bir başkası yaşıyor." (Üç Mesele'den)
Hüseyin Cem ÇÖL
14 Ocak 2013 - Pelitli