— AKIL YÜRÜTME
(TASIM) ÖRNEĞİ :
— Büyük Öncül : Saçı çıkmayana kel denir.
— Küçük Öncül : Ahmet’in saçı çıkmıyor.
— Sonuç (Vargı) : O halde, Ahmet keldir.
— AKIL
YÜRÜTMENİN PRATİK ÇALIŞMALARDA UYGULANMASI
— ÖRNEK 1 :
— Olay : A, B’nin bankadan aldığı krediye kefil
oldu. Kefalet akdinde sorumluluğun müteselsil olup olmadığı belirtilmedi.
— Soru : B, mütesesil kefil midir? Yani Banka
borç muaccel olduğunda doğrudan B’yi takip edebilir mi?
— Büyük Öncül: TTK’ya göre
ticari işlerde kural müteselsil kefalettir. Yani kefaletin türü belirlenmemişse
müteselsil kefalet hükümleri uygulanır.
— Küçük Öncül: Olaydaki
kefalet akdi …. nedenlerden dolayı ticari iştir ve kefaletin türü belirlenmemiştir.
— Sonuç : O halde B, müteselsil kefildir. Banka borç
muaccel olduğunda B’yi takip edebilir.
— ÖRNEK 2 :
— Olay : A kiralamak istediği evin camına
KİRALIK yazısını asmıştır.
— Soru : KİRALIK yazısının hukuki niteliği İCAP
mıdır?
— Büyük Öncül: Bir
sözleşmenin kurulabilmesi için gerekli olan irade beyanlarından, zaman
itibarıyla önce yapılan, sözleşmenin bütün unsurlarını (esaslı noktalarını)
ihtiva eden, karşı tarafın kabul beyanıyla sözleşmenin kurulması sonucunu
doğuran, tek taraflı ve varması gerekli irade beyanına “öneri (icap ya da teklif)”
adı verilir. İcap, sözleşme
yapmaya yönelik bir irade beyanıdır. Bu nedenle ciddi olmalıdır. Yani
icabı yapan icabı ile bağlanmak niyetiyle hareket etmelidir. Eğer böyle bir niyet taşımıyor, karşı tarafı
icapta bulunmaya sevk etmek için beyanda bulunuyorsa, ortada bir icap değil, icaba
(öneriye) davet (bağlayıcı olmayan öneri) vardır. Öte yandan icap,
sözleşmenin bütün esaslı noktalarını kapsamalıdır. Eğer irade beyanı sözleşmenin bütün esaslı
noktalarını kapsamıyorsa icaptan (öneriden) değil, icaba (öneriye) davetten (TBK. m. 8’in ifadesiyle bağlayıcı
olmayan öneriden) söz edilir.
— Küçük Öncül: Olayda
kira akdinin esaslı unsuru olan kira bedeli “kiralık” yazısında
belirtilmediğinden, kira bedelinin tespit edilmesinin tarafların karşılıklı
görüşmesine bırakıldığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, ortada icabın koşulları
tam olarak gerçekleşmemiştir.
— Sonuç : O halde, KİRALIK yazısı icap
değil icaba davettir.
DİKKAT
EDİLMESİ GEREKEN ÖNEMLİ NOKTALAR :
1. Büyük öncül,
DOĞRU OLMALI, GENİŞ VE AYRINTILI YAZILMALI ve VARSA YASAL DAYANAKLARI MUTLAKA
BELİRTİLMELİDİR. İlgili madde numarası cümle sonunda parantez içinde
gösterilebilir ya da cümle başında örneğin “TBK m.402 gereğince” ya da “TBK
m.402’ye göre” diyerek belirtilebilir.
2. BÜYÜK ÖNCÜL
YANLIŞSA, SONUÇ YANLIŞ OLUR.
Örnek :
— Büyük Öncül : Saçı çıkmayana sağır denir.
— Küçük Öncül : Ahmet’in saçı çıkmıyor.
— Sonuç (Vargı) : O halde, Ahmet sağırdır.
3. KÜÇÜK ÖNCÜLDE,
SOMUT OLAYLA BÜYÜK ÖNCÜL ARASINDA DOĞRU BİR BAĞ KURULMALIDIR. KURULAN BAĞ
YANLIŞSA SONUÇ DA YANLIŞ OLUR.
Örnek :
— Büyük Öncül : Saçı çıkmayana kel denir.
— Küçük Öncül : Ahmet’in kulağı duymuyor.
Sonuç
(Vargı) : O halde, Ahmet keldir.