Biraz soru çözelim. İçimiz açılsın. J
7 Temmuz 2012 KPSS Borçlar Hukuku soruları :
23. Aşağıdakilerden hangisi, Türk Borçlar Kanunu’nda yer
alan yazılı şekil yerine geçen metinlerden biri değildir?
a) İmzalı mektup
b) Cep telefonu ile gönderilen mesaj (SMS)
c) Aslı borç altına girenlerce imzalanmış telgraf
d) Teyit edilmiş olan faks mesajı
e) Güvenli elektronik imza
atılarak gönderilen ve saklanan belge
Metin + İmza = Yazılı şekil. Cevap Bursa.
TBK
m.14 : Yazılı şekilde yapılması
öngörülen sözleşmelerde borç altına girenlerin imzalarının bulunması
zorunludur. Kanunda aksi öngörülmedikçe, imzalı bir mektup, asılları borç altına girenlerce imzalanmış
telgraf, teyit edilmiş olmaları kaydıyla faks veya buna benzer iletişim
araçları ya da güvenli elektronik imza ile gönderilip saklanabilen metinler de
yazılı şekil yerine geçer.
24. Genel işlem koşulları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden
hangisi yanlıştır?
a) Genel işlem koşullarının düzenlendiği çok sayıdaki
sözleşme metinlerinin, o koşulların genel işlem koşulu olarak değerlendirilmesi
için, özdeş olması zorunludur.
b) Türk Borçlar Kanunu’na göre koşulların kapsamı, yazı türü
ve şekli de genel işlem koşulu niteliğini taşımaları bakımından önemli
değildir.
c) Bir koşulun genel işlem koşulu sayılabilmesi için ileride
çok sayıdaki benzer sözleşmede kullanılmak amacıyla hazırlanmış olması gerekir.
d) Bir sözleşme şartının Türk Borçlar Kanunu’na göre genel
işlem koşulu sayılabilmesi için bu koşulun asıl sözleşmede veya sözleşme ekinde
yer alması önem taşımaz.
e) Sözleşmeye, sözleşme koşullarının her birinin
tartışılarak kabul edildiği yönünde konulacak hükümler tek başına o sözleşme
koşullarını genel işlem koşulu olmaktan çıkarmaz.
Genel işlem koşulları 6098 sayılı yeni TBK’na yeni girdi.
Girer girmez de sınavda sorulmuş. Anlaşılan bir-iki yıl meslek sınavlarında genel
işlem koşullarından soru gelmesi muhtemel. Aman dikkat. Ve TBK m.20-25’in iyi
öğrenilmesi kâfi. Dallanıp budaklanmaya gerek yok. Altı üstü birkaç madde.
Cevap Adana. Özdeş olması zorunlu değil.
TBK m.20/2 : Aynı amaçla düzenlenen sözleşmelerin metinlerinin özdeş olmaması,
bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin, genel işlem koşulu sayılmasını engellemez.
25. Aşırı yararlanma sonucunda sömürülen kişiye (zarar gören
kişiye) Türk Borçlar Kanunu ile tanınmış haklar bakımından aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Sömürülen kişi sözleşmeyi, sözleşmenin kurulmasından
itibaren 1 yıl içinde iptal edebilir.
b) Sömürülen kişinin sözleşme ile bağlı olmaması Türk
Borçlar Kanunu’na göre mümkün olmayıp sadece oransızlığın giderilmesini talep
hakkı vardır.
c) Sömürülen kişi, durumun özelliğine göre ya sözleşme ile
bağlı olmadığını diğer tarafa bildirebilir ya da sözleşmeye bağlı kalarak
edimler arasındaki oransızlığın giderilmesini isteyebilir.
d) Sömürülen kişi, sözleşme ile bağlı olmadığını aşırı
yararlanmanın sebebi ne olursa olsun sözleşmenin kurulmasından itibaren 10 yıl
içinde ileri sürmelidir.
e) Oransızlığın giderilmesini talep etmede, sömürülen kişiye
Türk Borçlar Kanunu ile tanınan kısa süre 2 yıldır.
Ya…
Ya da… Bu da yeni bir hüküm. Eskiden sadece iptal hakkı vardı gabine uğrayanın.
Şimdi hakkı ikilendi. Sözleşmeye bağlı kalarak edimler arasındaki oransızlığın
giderilmesini de isteyebiliyor. Yasadaki değişikliklere dikkat!
TBK
m.28 : Bir
sözleşmede karşılıklı edimler arasında açık bir oransızlık varsa, bu
oransızlık, zarar görenin zor durumda kalmasından veya düşüncesizliğinden ya da
deneyimsizliğinden yararlanılmak suretiyle gerçekleştirildiği takdirde, zarar
gören, durumun özelliğine göre ya sözleşme ile bağlı olmadığını diğer tarafa
bildirerek ediminin geri verilmesini ya da sözleşmeye bağlı kalarak edimler
arasındaki oransızlığın giderilmesini isteyebilir.
26. Usta A ile çırağı B, bir binanın dış cephe tadilatını
yaparlarken çırak, ustasına uzatmak için eline aldığı çekici aşağıya düşürür ve
o sırada aşağıdan geçmekte olan C, kafasına isabet eden çekiç sebebiyle ağır
şekilde yaralanır.
Bu olay ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Bu olayda usta A’nın C’ye karşı sorumluluğu adam
çalıştıranın sorumluluğu kapsamında değerlendirilir.
b) Adam çalıştıranın sorumluluğunun doğabilmesi
için A ile B arasında adam çalıştırma ilişkisinin bulunması gerekir.
c) Adam çalıştıranın sorumluluğu kusursuz
sorumluluk türü olduğu için A’nın C’ye karşı sorumluluğunun doğmasında kusurlu
olup olmaması önemli değildir.
d) Adam çalıştıranın sorumluluğu özen ilkesine
dayandığından kurtuluş kanıtı getirilebilen bir sorumluluktur; A kurtuluş
kanıtı getirerek sorumluluktan kurtulabilir.
e) A’nın sorumluluktan kurtulmasında, işletmenin
çalışma düzeninin bu zararın doğmasını önleyecek yeterlilikte ve nitelikte
olmasını sağlamamış bulunması önemli değildir.
Beceriksizce ve acemice hazırlanmış bir soru. Cevap Edirne.
TBK
m.66/3 : Bir işletmede adam çalıştıran, işletmenin çalışma düzeninin zararın
doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat etmedikçe, o işletmenin
faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür.
27. A ve B, 25 Ocak 2012’de yaptıkları sözleşme ile A’nın
B’ye 2 ton pirinç teslim etmesini ve teslimatın bir sonraki ayın ortasında
yapılmasını kararlaştırırlar.
Bu olaya göre A, 2 ton pirinci hangi tarihte teslim
etmelidir?
a) 14 Şubat 2012
b) 15 Şubat 2012
c) 16 Şubat 2012
d) 28 Şubat 2012
e) 29 Şubat 2012
Ayın ortası denmişse, ayın onbeşi anlaşılır. Tamamlayıcı
hükme en sık verilen örnek. Borçlar’a gelmeden Hukuka Giriş dersinde öğretilir
bu. Bursa.
TBK
m.91/1 : Borcun ifası için bir ayın başlangıcı veya sonu belirlenmişse, bundan
ayın birinci ve sonuncu günü; ayın ortası belirlenmişse, bundan da ayın
onbeşinci günü anlaşılır.
28. Geçerli olarak kurulmuş olan ve sürekli borç ilişkisi
doğuran bir sözleşmenin sonradan ortaya çıkan bir nedenle ileriye etkili olmak
üzere sona erdirilmesine ne ad verilir?
a) Kesin hükümsüzlük
b) Dönme
c) İptal
d) Fesih
e) Eksiklik
Adana, Ceyhan, Edirne “geçersizlik türleri”. Bursa ve
Denizli’de ise sözleşme “geçerli”. Geçerli ama sona erdiriliyor. Geriye etkili
ise “dönme”, ileriye etkili ise “fesih”. Denizli.
6 Mayıs 2012 Adli Yargı Hakim ve Savcı Adaylığı Sınavı
Borçlar Hukuku soruları :
21. Geçerlik şartı olarak şekil ile ilgili aşağıdaki
ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Amaçlarına göre şekil türlerinden biridir.
b) Şekil serbestîsi ilkesinin istisnası niteliğini
taşır.
c) Geçerlik şartı olarak kanunda öngörülen şekle “kanuni
şekil” adı verilir.
d)
Şeklin taraflarca geçerlik şartı olarak
kararlaştırılması durumunda bu şekle “iradi şekil” adı verilir.
e)
Geçerlik şartı olarak getirilen şekle uymamanın
yaptırımı, iptal edilebilirliktir.
Kesin hükümsüzlüktür. Edirne’deki vaziyet yanlış ve
yakışıksız.
TBK
m.12/2 : Kanunda sözleşmeler için öngörülen şekil, kural olarak geçerlilik
şeklidir. Öngörülen şekle uyulmaksızın kurulan sözleşmeler hüküm doğurmaz.
22. A, B’nin taşınmazını 250.000 TL’den alır, ancak tapuda
yapılan sözleşme ve tescil işlemleri sırasında satış bedeli olarak 100.000 TL
gösterilir.
Bu olay ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a)
Bu olayda mutlak muvazaa vardır.
b)
Bu olayda muvazaanın olabilmesi için, A ile
B’nin muvazaa konusunda anlaşmış olmalarına gerek yoktur.
c)
Bu olayda, bedelde muvazaa şeklinde ortaya çıkan
kısmi muvazaa vardır.
d)
Bu olayda sözleşmenin niteliğini değiştiren
muvazaa vardır.
e)
Bu olayda gabin vardır.
Evet kısmi muvazaa.
23. Karşılıklı edimleri içeren sözleşmelerde sözleşme
taraflarından biri, borçlandığı edimi ifa etmeden veya ifasını teklif etmeden
ifayı talep ederse diğer tarafın ifadan kaçınmasına imkân tanıyan karşı hak,
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Zaman aşımı
b) Takas
c) Ödemezlik defi
d) İbra
e) Alacağın temliki
Cevap çok açık ödemezlik defi de, bu kadar kör gözüme
parmağım sorular biraz ayıp olmuyor mu koskoca hakim-savcı sınavında?
24. Sorumluluk hukuku açısından kusur çeşitleri ile ilgili
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Sorumluluk hukuku açısından kusur, kasıt ve ihmal olmak
üzere ikiye ayrılır.
b) Sorumluluk hukuku bakımından, aksine bir düzenleme
bulunmadıkça hafif ihmal dahi sorumluluğun sebebi olabilir.
c) Kasıt, tasarlama (tasavvur) ve isteme (irade) olmak üzere
iki unsurdan oluşur.
d) İhmalin temelinde; gereken özenin gösterilmemesi, özen
eksikliği yatmaktadır.
e) Hukukumuzda ihmalin ölçüsü mutlak surette subjektiftir.
Borçlar hukukunda “mutlak” terimi çok sık kullanılmaz.
Esasen “mutlak surette” teriminin geçtiği her dersin sorusunda acaba kuşkusunu
korumak gerekir. Biz de esas olan kural olarak’tır. Mutlak, istisnadır. Edirne.
25. Boya işleri ile uğraşan A, üç yıldır birlikte çalıştığı
yardımcısı B ile bir evi boyarken B pencere kenarlarını boyadığı sırada
elindeki fırçayı pencereden aşağı düşürür ve oradan geçmekte olan C, kafasına
isabet eden fırça sebebiyle yaralanır.
Bu olay ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a)
Bu olayda olağan sebep sorumluluğu söz
konusudur.
b)
Zarar gören C ile boyacı A arasında sözleşmeye
dayalı herhangi bir ilişki bulunmamaktadır.
c)
A’ya kurtuluş kanıtı getirerek sorumluluktan
kurtulma imkânı tanınmamıştır.
d)
Bu olayda A bakımından sorumluluğun doğması
için, A ile B arasında bir bağımlılık (tabiiyet) ilişkisi aranır.
e)
C’nin bu olaydan kaynaklanan ve A’ya karşı ileri
sürebileceği tazminat talebi bir yılda zaman aşımına uğrar.
Ceyhan yanlış. Kurtuluş kanıtı getirme imkanı tanınmış.
TBK
m.66/2 : Adam çalıştıran, çalışanını seçerken, işiyle ilgili talimat verirken,
gözetim ve denetimde bulunurken, zararın doğmasını engellemek için gerekli
özeni gösterdiğini ispat ederse, sorumlu olmaz.
Ayrıca E seçeneği, 6 Mayıs 2012 tarihinde yürürlükte olan
818 sayılı BK açısından doğru, ancak 1 Temmuz 2012’de yürürlüğe giren 6098
sayılı TBK açısından yanlış. Zamanaşımı süresi 1 yıldan 2 yıla çıkarıldı.
Ara Değerlendirme : Adli Yargı Hakim-Savcı Adaylığı
sınavında Borçlar Hukuku Genel Hükümler’den 5 soru sorulmuş. Bu sınava
hazırlananlara benim tavsiyem, TBK metnine ağırlık versinler. TBK’nu iyi
kavrayan bir öğrencinin, full yapmaması imkansız. Kendi adıma, sınavlarda TBK’nu
serbest bırakmakla isabetli davranmışım.
26. Yapımcı ile tek satıcı arasında gerçekleştirilen tek
satıcılık sözleşmesinin hukuki niteliği bakımından aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?
a) Çifte tipli karma sözleşme
b) Kendisine özgü yapısı olan (sui generis) sözleşme
c) Kombine sözleşme
d) Bileşik sözleşme
e) Sonuçları talih ve tesadüfe bağlı sözleşme
Bursa.
27. A, B’ ye buzdolabını satar ve teslim eder. Ancak iki gün
sonra C isimli bir kişi gelip kendisinin buzdolabı üzerinde intifa hakkının
bulunduğunu iddia eder. C’nin bu iddiasının doğru olması hâlinde A’nın B’ye
karşı sorumluluğu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) A’nın herhangi bir sorumluluğu yoktur, çünkü A satıcı
olarak kendi yükümlülüğünü yerine getirip satım konusu eşyanın mülkiyetini B’ye
geçirmiştir.
b) A’nın herhangi bir sorumluluğu yoktur, çünkü C sadece
intifa hakkı iddiasında bulunmuştur, bu durumda A’nın herhangi bir sorumluluğu
doğmaz.
c) A’nın satıcı olarak zapta karşı tekeffül borcu olduğu
için A, B’ye karşı sorumlu olacaktır.
d) Olayda maddi ayıp vardır, A’nın bu nedenle ayıba karşı
tekeffül borcundan dolayı sorumluluğu söz konusudur.
e) A temerrüde düşmüştür, bu nedenle temerrüdün
sonuçlarından sorumludur.
Ceyhan.
28. A ile B noterde düzenledikleri bir sözleşme ile A’ya tek
taraflı irade açıklaması ile B’ye ait bir taşınmazın alıcısı olabilme yetkisini
verirler.
Buna göre A ile B arasında aşağıdaki sözleşmelerden hangisi
akdedilmiştir?
a)
Taşınmaz satım sözleşmesi
b)
Taşınmaz bağışlama vaadi
c)
Ön alım sözleşmesi
d)
Alım sözleşmesi
e)
Geri alım sözleşmesi
Denizli.
29. A, İzmir’in Bostanlı semtindeki evini B’ye kiralamıştır.
Bu kira sözleşmesinde A, aşağıda yer alan sebeplerden hangisi ile B’yi
kiralanan taşınmazdan tahliye etme (çıkarma) hakkına sahip değildir?
a) A’nın kendisinin söz konusu taşınmazı mesken olarak
kullanma ihtiyacı içine girmesi
b) A’nın oğlunun İzmir’de bir üniversite kazanması
sonucunda, İzmir’de yaşama ve taşınmazı kullanma ihtiyacının doğmuş olması
c) A’nın kardeşinin İzmir’de açtığı bir iş yeri sebebiyle
sık sık İzmir’e gidip gelmesi gerektiğinden onun İzmir’e gittiği zamanda bu taşınmazda
kalma ihtiyacının doğmuş olması
d) A’nın mimar olan eşinin işlerini büyütüp İzmir’de bir
büro açmak zorunda kalması üzerine, taşınmazı kullanma ihtiyacının doğmuş
olması
e) Taşınmazın ciddi ve esaslı onarım gerektirmesi sebebiyle
A’nın bu esaslı onarımı yaptırmak istemesi
Şıklar içinde en az önemlisi “kardeş” gibi duruyor. Ceyhan.
30. Aşağıda yer alan sözleşme konularından hangisini
içermesi hâlinde A ile B arasında yapılan sözleşme, bir eser sözleşmesi
niteliği taşımayacaktır?
a) A’nın B’ye bir ev inşa etmesi
b) A’nın B’ye bir pantolon dikmesi
c) A’nın kalp hastası B’yi tedavi etmesi
d) A’nın B için bir reklam kampanyası planlaması
e) A’nın B’ye ait yarış atını eğitmesi
Ceyhan.
Ara Değerlendirme : Borçlar Hukuku özel hükümler sorularını
daha teknik bekliyordum. Beklediğimden daha yüzeysel ve basitti.
Sonuç : Gerek KPSS’de, gerekde Adli Yargı Hakiim-Savcı
Adaylığı sınavında, Borçlar Hukuku dersinde başarılı olmanın tek anahtarı var:
O da Türk Borçlar Kanunu’na hakim olmak. Teoriyle falan kafa doldurmaya gerek
yok. Kanunu bilen, full çeker bu sınavlardan.
Hüseyin Cem ÇÖL
30 Aralık 2012 – Pelitli